Interview Vincent van den Berg
Open Monumentendag kijkt dit jaar over de grens! Ook Nederland viert Open Monumentendag rond het thema inclusie en dat in hetzelfde weekend als Vlaanderen! Daarom belichten we graag het MolenNetwerk Kempenbroek dat sinds 2015 grensoverschrijdende activiteiten organiseert om het molenerfgoed in de buurt op de kaart te zetten. Vincent van den Berg, voorzitter MNKB, beantwoordde onze vragen.
Hoe kwam het grensoverschrijdend project tot stand?
In 2015 werd in Bocholt bij de Voorste Luysmolen een nieuw inlooppunt en informatiecentrum voor GrensPark Kempen~Broek geopend. Daar kwamen Schepen Mia Croonen uit Bocholt en wethouder (Schepen) Paul Sterk uit Weert met elkaar in gesprek over de natuur en het erfgoed in GrensPark Kempen~Broek. De relatie met de molens was daarna snel gelegd.
Het idee om over de grens heen samen te werken en om eens te onderzoeken waar onze gemeenschappelijke belangen, maar ook problemen en kansen voor de molens lagen, vond snel gehoor. Molenstichting Weerterland, de Kauliller Molen Vrienden en vzw Molenzorg Molenmuseum Molenbeersel namen de uitdaging aan. Als molenliefhebbers en molenvrijwilligers spreken we immers dezelfde taal en kennen we dezelfde zorgen en problemen. De gemeenten Bocholt en Weert steunden het initiatief en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland deed mee en hielp met raad, daad en met actieve steun. Onze eerste gemeenschappelijke project was grensoverschrijdend het bijzondere molenerfgoed van het GrensPark op de kaart te zetten.
Wat is voor u de meerwaarde om over de grenzen heen samen te werken? En wat leerde je al van uw collega’s uit Nederland?
De grootste meerwaarde ligt natuurlijk in de samenwerking. Je leert ontzettend veel van elkaar. En samenwerking zorgt er ook voor dat je optimaal kunt profiteren van ieders specifieke talenten en deskundigheid. Velen weten nu eenmaal nog altijd meer dan één. Natuurlijk zorgt de grens er soms ook voor dat iets niet zo makkelijk verloopt als we wel zouden willen. Je ervaart bijvoorbeeld dat er nog altijd grote verschillen tussen België en Nederland bestaan in regelgeving. Waarom mag een molenaar uit België niet draaien op een molen in Nederland of omgekeerd? Het is toch van de zotte dat een ervaren molenaar met een staat van dienst van vele jaren niet mag draaien op een molen 5 kilometer verder alléén omdat daar ergens zo’n grenslijn loopt. Ook bij de opleiding of bij de verzekering van je vrijwilligers en bij de financiering van het onderhoud of de restauratie van je molens, die bijna zonder uitzondering geklasseerde monumenten zijn, bestaan nog altijd grote verschillen.
Op welke manier proberen jullie de ‘grens’ centraal te zetten in het project? Of focussen jullie zich daar bewust niet op?
Doordat we grenzeloos opereren zetten we de grens centraal door die grens juist zo actief mogelijk buitenspel te zetten. Ook profiteren we, waar mogelijk, van de regelingen die er tegenwoordig zijn om juist grensoverschrijdende samenwerking te bevorderen. We hebben onderling de afspraak dat we bij alles wat we ondernemen géén rekening met de grens houden. Maar dat is niet altijd makkelijk. Een project als Jong Redt Oud dat nu alleen in Belgisch Limburg bestaat, zou een aanwinst ook voor Nederlands Limburg zijn. We zijn dan ook blij dat er nu een grensoverschrijdende opening van Open Monumentendag op 9 september in Bocholt en Weert komt. En eind september voor het eerst ook een grensoverschrijdende Beleefweek Limburg. De hele regio van Kempen~Broek, de streek aan beide zijden van de grens tussen Maaseik en Weert, is van oudsher altijd één gebied geweest.
Hoe laten jullie het thema inclusie aan bod komen tijdens jullie activiteiten op Open Monumentendag?
Inclusie is, wanneer het gaat om herkomst, geloof, leeftijd of gender, géén thema. Iedereen is altijd welkom bij ons. Als gast, als bezoeker en óók om actief mee te doen. We zouden wel wensen dat sommige groepen wat meer betrokkenheid bij het erfgoed en ook bij onze molens zouden tonen. Eerder mee zouden doen. Daarom hebben we ook het thema voor Open Monumentendag, Erfgoed voor iedereen, als MolenNetwerk vertaald in: Mijn, jouw, ónze Molen.
Inclusie waar het gaat om toegankelijkheid, daar zijn we erg actief mee bezig. Molens zijn nu eenmaal, zéker de windmolens, geen echt toegankelijke gebouwen. Een molen kent vele zolders, steile smalle oude, soms ook gammele, trappen, enge ruimtes tussen de vele bewegende onderdelen. Toch zijn er mogelijkheden om ook molens beter en breder toegankelijk te maken. In Weert hebben bv de molens die eigendom van de gemeente Weert zijn allemaal een aangepaste toiletvoorziening. En de Annamolen van Keent in Weert heeft een speciaal camerasysteem met een groot flatscreen tv-scherm om mensen die in een rolstoel zitten, maar bv ook senioren, toch via het beeld, een rondleiding te kunnen geven zonder al die steile, smalle trappen te moeten beklimmen. De Sevensmolen in Kaulille is ook druk bezig zo’n camerasysteem te realiseren. Ook krijgt de molen van Keent, waarschijnlijk als eerste molen in Nederland, een voeltafel met voelschalen, en met schaalmodellen van de verschillende molenonderdelen, uitleg in braille en grote letter-teksten en een molengeluidenboek. Allemaal voor mensen met visuele beperkingen. Hoe dat aan te pakken, hebben we vooral in België geleerd. Zo doen we dat bij MolenNetwerk KempenBroek; Grenzeloos.